Als jij weet hoe de neus van de hond werkt, heb je inzicht in wat er allemaal gebeurt bij het geurproces van zoek- en speurhonden. Een geleider die deze theoretische kennis onder de knie heeft, heeft een groot voordeel ten opzichte van iemand die uitsluitend in de praktijk aan het werk is. Weten hoe een hond ruikt, kan de problemen verklaren die tijdens het zoekwerk of speuren optreden en, nog belangrijker, fouten tijdens trainingen voorkomen.
Een zintuig is een orgaan dat informatie of signalen (prikkels) van de buitenwereld (zoals het zien van een prooi of een vijand) of prikkels van het lichaam zelf (bijvoorbeeld honger) kan opvangen. Deze prikkels worden omgezet in signalen die de hersenen kunnen begrijpen (perceptie), zodat een passende reactie volgt.
Gehoor, zicht en reukzin
De primaire organen voor het waarnemen van de buitenwereld zijn de ogen, oren, neus, huid en mond, met de bijbehorende vijf sensorische systemen: visueel systeem (zien), auditief systeem (horen), olfactorisch systeem (ruiken), somatosensorisch systeem (voelen) en het gustatief systeem (proeven). Voor het werk met zoek- en speurhonden zijn drie van deze vijf zintuigen van bijzonder belang: gehoor, zicht en reukzin. Het is belangrijk om te beseffen dat de zintuigen niet geïsoleerd van elkaar werken. We weten dat kinderen bijvoorbeeld het gesproken woord leren mede door naar het gezicht van de spreker te kijken. De visuele indrukken ondersteunen de herkenning van geluiden, dat werkt bij honden net zo als bij mensen. Het is onlogisch om te veronderstellen dat speurhonden alleen hun neus gebruiken en niet met hun ogen zoeken naar bodembeschadigingen of veranderingen in het terrein. Het is daarom de moeite waard om te begrijpen hoe de zintuigen werken en samenwerken. Als de hond bijvoorbeeld ergens verstoorde grond ziet kan hij wat dichterbij komen om te snuffelen, in de verwachting een begraven object te vinden. Zelfs als hij nog geen enkele geur van een object heeft geroken.
Horen
Het gehoor reageert op geluidsgolven die van het buiten- en middenoor naar het binnenoor worden geleid. Het binnenoor bestaat uit het slakkenhuis voor het gehoor, en het vestibulaire systeem voor het evenwicht. Het vestibulaire systeem stuurt signalen naar de vestibulaire zenuw die samenkomt met de gehoorzenuw en elektrische signalen naar de hersenen leidt. Het slakkenhuis is gevuld met vloeistof en heeft een speciaal membraan dat is bedekt met kleine haarachtige cellen die trilhaartjes worden genoemd. Beweging van de trilharen als reactie op geluidsgolven geeft een signaal aan de hersenen, waardoor we ‘horen’. Het gehoor van een hond is een stuk beter dan dat van een mens, die relatief primitief is toegerust. Studies uit 2009 en 2015 tonen aan dat honden, in vergelijking met mensen, geluiden kunnen horen die vier keer verder weg zijn. Een mens kan bijvoorbeeld een geluid op 90 meter afstand horen, terwijl een hond het nog hoort op ongeveer 1300 meter afstand. Honden kunnen tonen van 30.000 Hertz waarnemen, mensen maximaal 20.000 Hertz. Het hondenfluitje is gebaseerd op dit een signaal aan de hersenen, waardoor we ‘horen’. Het gehoor van een hond is een stuk beter dan dat van een mens, die relatief primitief is toegerust. Studies uit 2009 en 2015 tonen aan dat honden, in vergelijking met mensen, geluiden kunnen horen die vier keer verder weg zijn. Een mens kan bijvoorbeeld een geluid op 90 meter afstand horen, terwijl een hond het nog hoort op ongeveer 1300 meter afstand. Honden kunnen tonen van 30.000 Hertz waarnemen, mensen maximaal 20.000 Hertz. Het hondenfluitje is gebaseerd op dit principe; het is geluidloos voor mensen. Als gevolg van dit grote onderscheidingsvermogen voor geluid, kan een hond de voetstappen van zijn eigenaar of zelfs het motorgeruis van de auto van het baasje herkennen.
Het volledige artikel is te lezen in Onze Hond nummer 3. Dit nummer kun je vanaf 25 maart kopen in de boekhandel bij jou in de buurt of online bij de bcm store.
